kult pamięci !

dzieje pomnika

Uroczystość poświęcenia, tym samym oficjalnego otwarcia pomnika Tannengerg-Denkmal nastąpiła 18 września 1927 r. Ze względu na ciągle trwające prace budowlane oraz zbliżające się 80. urodziny marszałka Hindenburga (przypadające na 2 października), po raz pierwszy obchody rocznicy zostały przesunięte na dzień 18 września, by w efekcie stać się spektakularnym, historycznym wydarzeniem. Mimo złej pogody do Olsztynka przyjechało czterdziestoma specjalnymi pociągami od osiemdziesięciu do stu tysięcy ludzi. Otwarcie miało charakter bardzo podniosły i uroczysty, mimo to przez lokalne media było relacjonowane w tonie krytycznym (patrz: Poświęcenie pomnika, Gazeta Olsztyńska, nr 218).

Kolejne, szczególne w dziejach pomnika uroczystości, mające charakter regionalny-wschodniopruski, odbyły się 25 sierpnia 1929 r. Publicznie poświęcono 55 tablic, pomników oddających hołd poległym, poszczególnym oddziałom wojskowym biorącym udział w bitwie w 1914 r. Według księdza Poshmanna (który brał udział w akcie poświęcenia tablic i pomników) ów symboliczny gest dokonany wobec zgromadzonych tłumów, wielu ludziom, w obliczu straty, przeżytej wojny, uświadomił, jaką wartością jest ziemia rodzinna, ojczyzna, naród niemiecki. Liczbę osób uczestniczących wtedy w ceremoniach, szacuje się od 150 000 do 20 000.

Warto nadmienić, iż opieką pomnika oraz jego prawomyślnym wykorzystaniem do celów ideowych, zajmował się Zarząd Stowarzyszenia Tannenberskiego Pomnika Narodowego, któremu przewodniczył generał Hans Kahns. Przedstawicielami organizacji byli wysocy urzędnicy administracji państwowej i samorządowej, przemysłowcy, wojskowi-gremium o poglądach narodowo-konserwatywnych. Od początku swego istnienia przedstawiciele tej grupy oraz wschodniopruskie władze z pomocą opinii publicznej dążyli do zainicjowania ogólno niemieckiej dyskusji dotyczącej uznania pomnika za centralny symbol wojny w Niemczech (Reichsehrenmal). Dodatkowo, dla wzmocnienia tych potrzeb, w Olsztynie powołano specjalną komisję propagującą ideę utworzenia Tannenberg-Nationaldenkmal -ogólno niemieckiego symbolu narodowego.

Zdecydowanie największą uroczystością w dziejach pomnika o wymiarze społecznym i politycznym, była śmierć prezydenta Rzeszy Paula von Hindenburga, 2 sierpnia 1934 r.

Na rozkaz Hitlera nadzór nad zorganizowaniem pogrzebu na terenie pomnika tannenberskiego, przejął architekt Albert Speer. Pierwotnie, według projektu braci Krügerów, Hindenburg miał spocząć w centralnym miejscu dziedzińca, pod krzyżem. Plany zmieniono, tworząc specjalną kryptę w dawnej wieży wyjściowej. Nad jej wejściem ustawiono ogromny monolit z nazwiskiem Hindenburga. Na miejscu krzyża powstał brukowany plac defilad, centralne miejsce oficjalnych spotkań rocznicowych.

Uroczystości pogrzebowe z udziałem najwyższych władz i przedstawicielstw zagranicznych odbyły się w dniu 07.08.1934 r. Przy dźwiękach dzwonów i huku salw armatnich złożono do krypty trumnę z feldmarszałkiem. Hitler, który był obecny na pogrzebie wygłosił mowę pożegnalną o jawnie pogańskim wydźwięku: „W tym miejscu, pośród śpiących tutaj żołnierzy piechoty ze zwycięskich pułków, zmęczony generał znajdzie swoje miejsce spoczynku. Zmarły generale, odejdź teraz do Walhali!”.

Na życzenie Hitlera w roku 1935 monumentowi nadano nazwę "Pomnika Poległych pod Tannenbergiem" (Reichsehrenmal Tannenberg) (w historiografii istnieje również nazwa: mauzoleum Hindenburga). Ciało Hindenburga spoczywało tam dostycznia 1945 roku. Niemcy w obawie o zbezczeszczenie przez armię rosyjską, w ostatniej chwili zdążyli wywieźć trumnę ze zwłokami w głąb Niemiec.

Obecnie szczątki feldmarszałka spoczywają w kościele św. Elżbiety w Marburgu nad rzeką Lahn w Hesji.